BÖLÜM 1: PERSONEL SEÇİMİNDE TESTLER VE ÖNEMİ

BÖLÜM 1: PERSONEL SEÇİMİNDE TESTLER VE ÖNEMİ

1.1.   Test Kavramı

Psikolojik testler kişinin davranışını standart koşullar altında gözlemeye yarayan ölçme araçlarıdır. Psikolojik testler belki şöyle tanımlanabilir: “Bireylerin herhangi bir niteliğini ölçme amacıyla, nitelikler evrenini temsil edecek şekilde seçilmiş standart uyarıcılar takımıdır.  Bu tanımda psikolojik testlerin amacının bireylerin çok çeşitli niteliklerini ölçmek, dolayısı ile bireyler arasındaki nitelik farklarını ortaya koymak olduğu belirtilmektedir.  Tanımda ifade edilen bir diğer husus, psikolojik testlerin ölçmeyi amaçladığı nitelikler evrenini temsil etmesi, test içindeki soru veya maddelerin bu evreni iyi örneklemesi gerektiği vurgulanmaktadır.

Tanımda geçen “standart” sözcüğü ise, testin içeriğini oluşturan uyarıcılarından “maddelerin”, “açıklamanın” ve hatta cevaplandırma için kişiye verilecek “sürenin” herkes için “aynı” olması gerektiğini hatırlatmaktadır.

Standart kavramı testin uygulanması ve puanlanması gibi işlem yollarındaki aynılığı yani aynı oluşu da ifade eder.  Bireylerin aynı testten aldığı puanları birbirleri ile mukayese edebilmek için test şartları ve işlem yolarının herkes için aynı olması zorunludur.  Bu durum bütün bilimsel gözlemlerin ve psikolojik testlerin temel ilkelerindendir. 

Tanımdaki “takım” sözcüğü ise testlerin ölçülmesi istenilen niteliğin çeşitli yönlerini ölçmeyi amaçlayan belirli sayıdaki uyarıcılardan, soru veya maddelerden oluştuğunu vurgulamaktadır.  “uyarı” sözcüğü bir başka yönden, insanların niteliklerinin doğrudan ölçülemediğini, dolaylı olarak testteki uyarıcılara gösterdiği “tepkilere”, yanıtlara bakarak bireyin niteliği hakkında yordamalar yapılabildiğini belirtmektedir.

Testlerin çoğunluğu “sayı” ve “kategorilerle” belirlenir; örneğin zeka testlerinde deneğin aldığı toplam puan bir sayıdır.  Bu sayı zeka bölümüne (Z.B.) çevrilir, Z.B.=110 gibi.  Sayısal veriler belirli bir dağılımın kişinin grup içindeki başkalarına göre belirl bir yerde olduğunu gösterir.  Kategori sisteminde ise kişi grup içinde sınıflandırılır.  Bireylerin niteliğine uygun gruplara konur.  KAYNAK: Psikolojik Testler Prof. Dr. İbrahim Ethem Özgüven

İş analizi sonucunda orataya konulan nitelikler, seçilecek bireyde gözlenmeye çalışılır.  Bu “gözlem” işleminde özellikle psikometri’den, psikolojik testlerden yararlanılır.

KAYNAK: Sosyal Bilimler Dergisi,Aralık 2008 Örgütlerde Personel Seçimi ve Psikolojik Testler Atilla Yelboğa

Testler psikometrik ölçüm araçlarıdır.  İnsanların şimdiki davranış örneklemesine dayanarak gelecekteki davranışları ile ilgili kestirimde bulunurlar.  Testler insan yeteneklerini, davranışlarını, performanslarını, güdülerini, ilgilerini, tutumlarını, ölçmede kullanılır. Ölçümler, standart koşullarda, objektif değerlendirmelerle, sistemli bir şekilde yapılır.

İnsanlar belli yeteneklerle doğar.  Doğduktan sonra kullandıkları yetenekleri gelişir, kullanmadıkları ise körelir.  Bir iş için görev ve beceri analizinin belirlediği yeteneklerin hangi seviyede olduğu testlerle ölçülebilir.

İnsana ait vasıflar yüzyıllar boyunca çeşitli yöntemlerle ölçülmeye çalışılmıştır.  Test ile ölçme yöntemi iki kategoriye ayrılabilir:

1.      Mevcut durumu ölçmeyi hedefleyen testler.

2.      Geleceğe ait kestirim yapmayı hedefleyen testler.

Testler ayrıca veri toplama yeteneğine göre kağıt kalem ve aletli; içeriğine göre zeka, yetenek ve kişilik; ölçmenin felsefesine göre nesnel ve projektif; niteliğine göre de kişinin gücünü ve tipik davranışını ölçen testler olarak gruplandırılabilir.

Alfred Binet ve V. Henri’ye göre test, birçok işlem için bireysel farklılıkları bulmaya yarayan ön tahmin çalışmasıdır. Görüldüğü gibi Binet ve Henri, testi bir tahmin aracı olarak görmekte ve özellikle geleceğe yönelik analizlerle ilgili bir tanım vermektedirler.  Yapılan bir başka tanıma göre test, birey üzerinde sayısal sonuç sağlamaya yönelik bir fonksiyonu, bir etkinin sonuçlarını belirlemek için yapılan çalışmaların toplamıdır.

Mourice Reuchlin’e göre test, benzer durumda olan üyelerin oluşturduğu bir gruptaki davranışları esas alarak belirli bir durumda olan bireyin davranışlarını değerlemeye yarayan sayısal sonuçlu tekniklerin tamamıdır.  Görüldüğü gibi Reuchlin’in tanımı bireyi gruba göre ve sayısal sonuçlu olarak değerlemeyi esas alıyor.KAYNAK: İşletmelerde Kişi Değerlemede Psikoteknik Prof. Dr. İlhan Erdoğan